[63] "Tajemnica Diabelskiego Kręgu" - Anna Kańtoch

Ostatnio zaczytuję się w rodzimej fantastyce i dziś przychodzę do Was z powieścią, która trzykrotnie została laureatką Nagrody im. J. Zajdla. Mowa o „Tajemnicy Diabelskiego Kręgu” autorstwa Anny Kańtoch. Czy ta pozycja według mnie rzeczywiście zasługuje na takie wyróżnienie?

Osiem lat po wojnie anioły spadły z nieba, a ludzie zostali zmuszeni do chronienia ich przed komunistami. Właśnie w takiej rzeczywistości przyszło żyć trzynastoletniej Ninie. Dziewczynka nie wyróżnia się z tłumu, a mimo to pewnego dnia dostaje zaproszenie od jednego ze skrzydlatych, by spędzić wakacje w Markotach razem z dwunastką innych wyróżnionych dzieci. Czym sobie na to zasłużyła? Szybko jednak okazuje się, że w opuszczonym klasztorze dzieją się dziwne i niepokojące rzeczy. Nie wszyscy okazują się tymi, za których się podawali, w okolicy czyha zło, a świat powoli się zmienia. Czy wszystkim uda się wyjść z tej przygody cało? Jakie przeciwności losu będzie musiała pokonać młodzież, by wrócić do swoich rodziców w jednym kawałku? Co dzieje się w starym klasztorze? I czy rozwiązaniem mogą okazać się obrazy szalonej malarki?

„Chce wierzyć”, powiedział kiedyś jej tato, „ale co ja poradzę, że wciąż mam wątpliwości? ”.

Początkowo miałam problem, by wczuć się w historię napisaną przez Annę Kańtoch. Przez pierwsze kilkanaście stron strasznie irytowałam się z powodu głównej bohaterki i jej charakteru, a potem jakoś mi się ta powieść dłużyła. Jednak bardzo szybko i niespodziewanie, bo sama nie wiem dokładnie kiedy, historia wciągnęła mnie do tego stopnia, że nie mogłam się od niej oderwać i w rezultacie zarwałam dla niej nockę. Co tak bardzo mi się w niej spodobało?

Sama nie wiem, od czego zacząć. Może od świata przedstawionego? Muszę przyznać, że zrobił on na mnie piorunujące wrażenie. Spodziewałam się raczej szablonowego pomysłu na wplecenie motywu aniołów w treść, a dostałam coś niesamowicie oryginalnego. Autorka wymyśliła sobie rzeczywistość, która z jednej strony jest nam znajoma, bo rzecz dzieje się w powojennej Polsce, a z drugiej całkowicie obca, bo zamieszkała w niej magia. I to nie jakieś hokus pokus. Tutaj wszystko jest bardzo złożone i tajemnicze. Wszystko ma swoje prawa i przyczyny, cały świat i zachodzące na nim zmiany to jedna, wielka intryga. Może to brzmieć trochę niezrozumiale, dla tych którzy książki nie czytali, ale niestety, gdybym dokładnie wyjaśniła, o co mi chodzi, zdradziłabym Wam całą fabułę.

Jednocześnie wydawał się jakby... zbyt doskonały i w tej doskonałości bardzo obcy. Brakowało mu ciepła, jakie dają ludziom ich drobne wady.

Fabuła i akcja także zasługują tu na dużą pochwalę. Pierwsza z nich jest dość skomplikowana i zawiła, ale jednocześnie całkowicie zrozumiała, dzięki temu, że autorka wszystko logicznie wytłumaczyła. Należy do rozbudowanych i bardzo pomysłowych, co niezmiernie mi się spodobało. Akcja natomiast pełna jest zwrotów i to naprawdę takich, które nie da się przewidzieć. Tylko raz udało mi się wydedukować coś, zanim zostało wyjaśnione. Reszta od początku do końca stanowiła zagadkę i wiecznie coś mnie zaskakiwało i wywoływało zachwyt nad wyobraźnią pisarki.

Wcześniej wspomniałam, że bohaterka strasznie mnie irytowała na początku. Nie trwało to jednak długo i szybko się zmieniło. A raczej to zachowanie Niny uległo zmianie. I to nie tak po prostu – miało to logiczne wytłumaczenie. Dziewczynka okazała się być później bardzo inteligentnym, spostrzegawczym i dociekliwym obserwatorem. Jednocześnie zachowała w sobie cechy dziecka i nie stała się nagle młodym dorosłym, a także nie została wykreowana na herosa. Bohaterka potrafi myśleć, ale nie zawsze wykazuje się odwagą, dobrym sercem i cierpliwością. Jej zachowanie idealnie więc pasuje do wieku, a postać nie wydaje się wyidealizowana.

(...) znajomość nawet najgorszej prawdy jest lepsza niż wyobrażanie sobie makabrycznych rzeczy.

Inni bohaterowie także są świetnie wykreowani, nawet jeśli schodzą na drugi czy trzeci plan. Jednak z kilkunastu postaci, każdy czymś się wyróżnia, a większość cechuje złożona osobowość. Mamy więc całą gamę interesujących postaci, o których dużo się dowiadujemy, a żadna z nich nie jest nijaka.

Ponadto czytając, miałam wrażenie, że autorka coś nagina. Również bohaterka widziała, że coś jest nie tak, bo na przykład, jak to możliwe, by otyły chłopak z mnóstwem teoretycznej wiedzy był jednocześnie bardzo zwinny i nigdy tej wiedzy nie próbował wykorzystać? Albo że piękna dziewczyna nigdy nie usłyszała, że właśnie taka jest? Dużo autorów wykorzystuje spostrzegawczość bohaterów, by zatuszować swoje niedociągnięcia. Czasami mam wrażenie, że specjalnie właśnie przez postacie zwracają na nie uwagę, bo myślą, że to ich usprawiedliwi i stanie się mniej nielogicznie. Jednak to nie dotyczy Anny Kańtoch. Ona wykorzystuje inny zabieg, który ja po prostu kocham. Mianowicie przez większą część powieści sprawia, że mamy wrażenie, iż coś jej umknęło lub czegoś nie dopracowała. Pojawiają się wady w logice czy luki w fabule. Jednak ona ich nie zostawia, ale je wykorzystuje, by na koniec połączyć wszystko w spójną całość. Wyjaśnia wszystko i robi to z sensem, a wtedy zdajemy sobie, że to wcale nie były wady, tylko drzwiczki przez które autorka mogła przejść do innych wątków wyjaśniających wszystkie nieścisłości.

W wakacje spałam z nożem pod poduszką, na wypadek, gdybym musiała zabić zamienionego w żywego trupa kolegę.

Klimat – kolejny plus powieści. Przez większą część powieści utrzymuje się aura tajemniczości, a później dochodzi do tego także nutka grozy. Autorka cały czas jedynie podsyca ciekawość u czytelnika, dając mu kilka wskazówek czy parę rozwiązań pomniejszych zagadek, by na końcu dojść do wielkiej intrygi i wpraw idź go w osłupienie. Coś niesamowitego!

Początkowo myślałam, że jest to powieść głównie dla dzieci i młodzieży, jednak teraz zmieniam zdanie. Ona nadaje się dla wszystkich fanów fantastyki, o ile lubią postacie dzieci jako bohaterów. Niejednego dorosłego zjadacza fantasy ta książka oczaruje, bo nie jest ani banalna, ani dziecinna. Jednocześnie nie dawałabym tej pozycji dużo młodszym czytelnikom. Jestem pełnoletnia, a i tak musiałam iść do łazienki, zapalając po drodze większość świateł. Co prawda nie jest to coś, co wzbudza wielkie przerażenie (raczej wywołuje niepokój), ale wszystko jest tak wspaniale i plastycznie opisane, że powiedźmy dziesięciolatek o słabszych nerwach mógłby mieć koszmary.

Czy można żałować wspomnień, o których człowiek nawet nie pamięta, że je miał?

„Tajemnica Diabelskiego Kręgu” niesamowicie mnie zaskoczyła, bo nie spodziewałam się tak rozbudowanej fabuły, różnorodnych bohaterów czy nieprzewidywalnej akcji. Wszystko to jednak znajduje się w powieści Anny Kańtoch. Na dodatek jest ona niesamowicie oryginalna i naprawdę należy się podziw autorce za taką kreatywność.

A miałam zacząć pisać krótsze recenzje…

Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Uroboros.